Giáo dục bệnh nhân: Chế độ ăn uống và sức khỏe (Kiến thức cơ bản)

Tại sao việc ăn uống lành mạnh lại quan trọng?

Ăn uống đúng cách giúp bạn khỏe mạnh cho hiện tại và lâu dài.

Thực phẩm nào tốt cho sức khỏe?

Thực phẩm tốt cho sức khỏe bao gồm:

Trái cây và rau quả – Ăn nhiều trái cây và rau quả giúp ngăn ngừa bệnh tim, đột quỵ, và một số loại ung thư. Cố gắng ăn trái cây và rau trong mỗi bữa ăn và cả bữa phụ. Nếu không có sẵn trái cây và rau tươi, thì dùng loại đông lạnh hoặc đóng hộp cũng được. Bác sĩ khuyên bạn nên ăn ít nhất 2 1/2 phần rau và 2 phần trái cây mỗi ngày.

Thực phẩm có nhiều chất xơ – Giúp ngăn ngừa bệnh tim và đột quỵ; và còn giúp giảm đường trong máu nếu bạn bị bệnh tiểu đường loại 2. Thực phẩm có nhiều chất xơ là các loại rau, trái cây, đậu, các loại hạt, bột yến mạch, bánh mì và ngũ cốc nguyên hạt. Khi mua thực phẩm, nhớ đọc nhãn dinh dưỡng để biết lượng chất xơ của món hàng (hình 1). Bác sĩ khuyên bạn nên ăn 25 đến 36 gam chất xơ mỗi ngày.

Thực phẩm có folate (còn gọi là axit folic) – Folate là vitamin quan trọng đối với người mang thai, để ngăn ngừa một số dị tật bẩm sinh. Phụ nữ – dù đang mang thai hoặc sẵn sàng mang thai – nên bổ sung ít nhất 400 microgam axit folic mỗi ngày. Folate có nhiều trong ngũ cốc ăn sáng, cam, nước cam và rau lá xanh.

Thực phẩm có canxi và vitamin D – Trẻ sơ sinh, trẻ em và người lớn cần canxi và vitamin D để xương được vững chắc; nó còn ngăn ngừa loãng xương ở người lớn tuổi. Mỗi khác nhau có canxi và vitamin D trong chúng (hình 2). Những người không có đủ canxi và vitamin D trong chế độ ăn uống của họ có thể cần phải uống bổ sung.

Thực phẩm có protein – Protein giúp cơ bắp khỏe mạnh. Thực phẩm nhiều protein như thịt gà, cá, trứng, đậu, các loại hạt và các sản phẩm từ đậu nành. Thịt đỏ cũng có nhiều protein, nhưng lại chứa chất béo, có thể không tốt cho sức khỏe.

Một số bác sĩ đưa ra “chế độ ăn Địa Trung Hải.” Tức là ăn nhiều trái cây, rau, các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt và dầu ô liu. Kể cả một số cá, gia cầm và các sản phẩm từ sữa, nhưng đừng ăn nhiều thịt đỏ. Cách ăn này giúp cơ thể khỏe mạnh và có thể giảm nguy cơ đột quỵ.

Tôi nên tránh hoặc hạn chế những thực phẩm nào?

Ăn uống lành mạnh còn phải tránh hoặc hạn chế thực phẩm không tốt cho sức khỏe, như:

Chất béo – Có nhiều loại chất béo, một số chất béo tốt cho cơ thể của bạn hơn những loại khác.

Chất béo chuyển hóa rất không tốt cho sức khỏe. Chúng có nhiều trong bơ thực vật, thức ăn nhanh và một số loại bánh nướng bán ở tiệm. Chất béo chuyển hóa làm tăng cholesterol và dễ mắc bệnh tim. Bạn nên tránh ăn thức ăn có các loại chất béo này.

Loại chất béo “không bão hòa đa” trong các loại cá có thể tốt cho sức khỏe và giảm bệnh tim. Khi nấu ăn, bạn nên dùng loại dầu ăn có chất béo lành mạnh, như dầu ô liu và dầu hạt cải.

Đường – Muốn ăn uống lành mạnh thì phải hạn chế hoặc tránh đường, đồ ngọt và ngũ cốc tinh chế. Ngũ cốc tinh chế có trong bánh mì trắng, gạo trắng, hầu hết các dạng mì ống và hầu hết các loại thực phẩm “snack” đóng gói. Thay vào đó, bạn nên chọn ngũ cốc nguyên hạt, như bánh mì nguyên cám và gạo lứt, có nhiều chất xơ hơn và tốt hơn cho sức khỏe.

Cũng cần tránh đồ uống có đường, như soda và đồ uống thể thao.

Thịt đỏ – Ăn nhiều thịt đỏ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và ung thư. Bạn nên hạn chế lượng thịt đỏ.

Uống chút rượu có nên không?

Những người uống một ít rượu mỗi ngày có thể ít mắc bệnh tim hơn. Nhưng rượu lại gây nhiều vấn đề khác, như bệnh gan và một số loại ung thư. Phụ nữ, dù chỉ 1 ly mỗi ngày cũng làm tăng nguy cơ mắc ung thư vú.

Phụ nữ trưởng thành không uống quá 1 ly mỗi ngày và nam giới trưởng thành không uống quá 2 ly mỗi ngày.

Tôi cần bao nhiêu calo mỗi ngày?

Số lượng calo bạn cần mỗi ngày phụ thuộc vào cân nặng, chiều cao, tuổi tác, giới tính và mức độ hoạt động của bạn.

Bác sĩ hoặc y tá của bạn có thể cho bạn biết bạn nên ăn bao nhiêu calo mỗi ngày. Nếu bạn đang cố gắng giảm cân, bạn nên ăn ít calo mỗi ngày.

Nếu tôi có thắc mắc thì sao?

Thì viết câu hỏi cho chúng tôi trả lời.